Angst heerst op de werkvloer. Casus Belastingdienst en cultuurverandering

De toeslagen-affaire bereikt vandaag (woensdag 18/12) een nieuw dieptepunt. Staatssecretaris Menno Snel heeft zijn ontslag ingediend en neemt zijn politieke verantwoordelijkheid. Het onvermijdelijke is dan toch gebeurd. Ondertussen zitten duizenden mensen in financiële nood, is een oplossing niet in zicht en zijn meer problemen te verwachten. Het begon op 27 november met een bericht op nos.nl  – “Angst heerst op de werkvloer van de Belastingdienst” – gebaseerd op een FNV rapport. Dit is hét moment om met een frisse blik naar de Belastingdienst en aanpak van verandering te kijken. Hieronder volgt een aantal aanknopingspunten voor zo’n aanpak.

1. Zorg voor het juiste leiderschap
Tegenspraak wordt niet geduld, er wordt gemeten met twee maten en er heerst angst op de werkvloer. De enige oplossing is die negatieve spiraal doorbreken. Verandering begint, dat is zeker in deze casus onvermijdelijk, aan de top. Zorg voor integere en doortastende leiders die luisteren naar de werkvloer met realiteitszin en visie hoe dit aan te pakken. En die daaraan vasthouden ook richting politiek.

2. Neem het positieve in de mens als leidraad
Belastingambtenaren krijgen zonder goede reden de opdracht toeslagen aan burgers stop te zetten met grote financiële consequenties. Er is standaard uitgegaan van een negatief in plaats van positief mensbeeld. Dat is onjuist. Mensen zijn in algemene zin geneigd van nature het goede te doen. En natuurlijk zijn er slechteriken en die moet je aanpakken. Uitgaan van een negatief mensbeeld leidt tot achterdocht, paranoia en ten slotte waanzin. Ga op zoek naar het positieve in de mens en neem dat als leidraad voor inrichten en handelen.

3. Bouw de organisatie opnieuw op 
In de politiek en daarbuiten gaan steeds meer stemmen op om het huidige systeem van toeslagen te vervangen. Pak verandering fundamenteel aan uitgaande van de maatschappelijke waarde en de menselijke maat. Maak een transformatieplan en voer dat uit terwijl de winkel open blijft. Zorg dat de organisatie beter, eenvoudiger, opener, veiliger, leuker, innovatiever en betekenisvoller wordt.

4. Nodig uit tot verandering en creëer eigenaarschap
“Ik wil een Belastingdienst waar … dat veranderen bij jezelf begint.” Zo staat in het FNV rapport te lezen. Hoe gewenst ook, dit klinkt meer als een eis en opdracht dan een uitnodiging om mee te doen. Dit soort opgelegde slogans werken niet of zelfs contraproductief, zeker als de randvoorwaarden (zoals nu) niet aanwezig zijn. Nodig uit tot deelname aan het veranderproces; vrijwillig maar dan niet vrijblijvend. Zo creëer je eigenaarschap en gaat de organisatie met cultuur werken voor haar medewerkers en daarmee burgers in plaats van andersom.

Meer lezen over organisatieverandering die werkt? Zie Kracht voor verandering. Reageren op deze blog of weten hoe het anders kan? Mail dan naar edwin.tuin@deveranderstrateeg.nl of bel 06-23496186. Klik op As Times Change om ook andere blogs te lezen.

Veel succes met organisatieverandering.

Edwin Tuin

www.deveranderstrateeg.nl | edwin.tuin@deveranderstrateeg.nl | 06-23496186