Een complexe organisatie en cultuur veranderen? Casus brandweer Amsterdam-Amstelland

Onlangs was Leen Schaap, voormalig chef van de brandweer van Amsterdam-Amstelland en ook al 30 jaar politieman, te gast bij televisieprogramma Pauw. Schaap is een man met karakter die ondanks doodsbedreigingen niet opgaf om de brandweer te veranderen. De opdracht, zo bleek tijdens de uitzending, behelsde onder andere zorgen voor een andere cultuur met veilige werkomgeving, meer diversiteit en meer waarde creëren met de organisatie. Zie het gesprek daarover van ~14:30 t/m 36:05 met gasten Ali B., Ellie Lust en Frits Hoefnagel. Hoe zou je succesvoller de organisatie kunnen veranderen? Hieronder volgen 5 aandachtspunten.

1. Werk vanuit veiligheid en zorg voor verbinding
Zonder voldoende veiligheid, vertrouwen en verbinding is ieder verandertraject gedoemd te mislukken. Dat begint bij een stevige en zelfverzekerde doch ook bescheiden, kwetsbare en open opstelling om zo met medewerkers constructieve werkrelaties op te bouwen en de onderlinge samenwerking te bevorderen. Gras gaat inderdaad niet harder groeien als je eraan trekt, dus laat de mate van verbinding, concrete voortgang en beweging in de organisatie het tempo bepalen in plaats van druk – expliciet uitgesproken of impliciet gevoeld – van opdrachtgevers en omgeving.

2. Ontwikkel kracht voor verandering
De beoogde verandering had grote impact op de organisatie en zou jaren duren en dat vereist voldoende kracht. Te weinig kracht werkt juist averechts en vertragend. Mobiliseer direct de welwillenden en betrek burgers en andere stakeholders. Laat iedereen in zijn of haar waarde, versterk de trots in aansluiting op de cruciale rol van de organisatie. Doorloop de stappen voor succesvolle verandering en versterk de veranderkrachten; zie hieronder de “Kernkrachtenflow voor verandering”.

3. Geef ruimte voor eigen initiatief
Medewerkers willen best veranderen, maar niet veranderd worden. Geef medewerkers de ruimte om zelf initiatieven te ontplooien en verbeteringen te realiseren, zodat eigenaarschap wordt gecreëerd. Organiseer bijvoorbeeld een open dag zodat medewerkers worden gestimuleerd om de kazernes op te ruimen. Ga te rade bij andere brandweerkorpsen om daar lessen te leren, de aanpak te verrijken en draagvlak te ontwikkelen. Organiseer sessies met burgers en andere organisaties (politie, etc.) over de rol van de brandweer en haal ideeën op. Grote kans dat preventie daar bij zit. Dat vergroot de kans dat tegenstanders ook gaan meehelpen met de verandering.

4. Ga in dialoog over normen en waarden
Als de verandering goed op gang is gekomen, als het “tipping point” is gepasseerd, dan is het tijd voor normen en waarden. Ga daarover in dialoog, sluit aan op de trots en daag uit. Grote kans dat dit leidt tot een opener, veiliger en diversere cultuur met betere organisatieprestaties. Door successen te vieren en daarover in de media te publiceren neemt de trots van de medewerkers en waarde voor de burgers verder toe. Dat helpt om tegenstanders hun houding aan te passen en mee te bouwen aan de organisatie. Als medewerkers al moeten worden ontslagen kan zo tevens een “omerta”, een volledig afsluiten van de organisatie, worden voorkomen.

5. Zorg voor flexibiliteit in managementstijl en aanpak
Het is bij aanvang van een opdracht verleidelijk om vooraf een mening te vormen en daarbij passende houding aan te nemen; zeker als gesproken wordt over “oorlog” en je niet goed weet wat je kunt verwachten. Daarmee vergroot je de kans op tegenstellingen en confrontaties en dat verkleint de ruimte voor flexibiliteit in aanpak, managementstijl, toepasbare interventies en oplossingen. Ga open de uitdaging aan en zorg dat je baas wordt omdat medewerkers je volgen.

We zullen nooit weten hoe het anders was gelopen, maar ik had liever een uitzending van Pauw of ander medium gezien waar Schaap trots zijn successen bij de brandweer had kunnen delen. Meer weten over organisaties in beweging krijgen en versnellen van verandering? Zie Kracht voor verandering.

Reageren op deze blog? Mail dan naar edwin.tuin@deveranderstrateeg.nl. Klik op As Times Change om ook andere blogs te lezen.

Succes met organisatie- en cultuurverandering!

Edwin Tuin