Wie wint bij ontwrichten: start-up of corporate?

Organisaties moeten voortdurend veranderen om “in business” te blijven. Of je dat nu verandering, innovatie, transformatie of (digitale) disruptie (= ontwrichten) noemt, dat maakt niet zo veel uit. Van belang is om vooruit te blijven op de concurrentie. Hoe tijdiger, ingrijpender en stoutmoediger je dat doet, des te groter het waardeperspectief.

Ontwrichting is als een ijsberg waarvan het grootste deel zich onzichtbaar onder water bevindt. Ook bij ontwrichting weet je nooit wanneer en waar die vandaan komt. In mijn onderzoek onder midden- en grote organisaties uit 2016 bleek dat efficiencydenken overheerst en dat ontwrichting niet leeft (voor artikel in CIO Magazine, zie noot 1). Dat is een risico voor organisaties. Het is een misvatting dat per sé start-ups markten kunnen ontwrichten en corporates achterblijven of afwachten. Voorbeelden van “nieuwkomers” te over, zoals AirBnB voor de hotellerie, Uber de taximarkt, Takeaway.com (Thuisbezorgd) de markt voor afhaaleten en Ayden voor de betalingsafhandeling. Van corporates is het lastiger voorbeelden te vinden. Kodak had een ideale kans als uitvinder van de digitale camera, maar is failliet gegaan door vasthouden aan uitventen van het bestaande business model. De concurrentie – corporates als Sony – wist er daarna wel raad mee.

Centraal bij (digitale) ontwrichters staat het creëren van een multichannel platform en capabilities om commercie en levering verregaand te integreren en digitaliseren waardoor sneller, goedkoper en op maat aan klanten kan worden geleverd. Vanwege afnemende merkloyaliteit van klanten worden met name betekenis, relevantie en vindbaarheid steeds belangrijker. Met de opkomst van het “internet of things”, block chain en “product printing” zal de impact en het waardeperspectief nog verder toenemen.

Ontwrichting vereist vernieuwen, ondernemen en experimenteren en dat is van nature lastig in een corporate, maar niet onmogelijk. Corporates hebben voordelen, zoals uithoudingsvermogen, bekendheid in de markt, klantenbestand, ingangen in politiek en maatschappelijke organisaties, infrastructuur en afzetkanalen. Het vereist onder andere visie, een lange termijn perspectief, investeringsruimte en leiderschap om vanuit een corporate te ontwrichten. Startups hebben andere significante voordelen, zoals focus op één propositie, beperkte omvang, agile-cultuur, eenvoudige IT en vaak jonge medewerkers waardoor snel kan worden geïnnoveerd (“develop & fail fast”). Echter, 60% van alle start-ups sneuvelt binnen drie jaar vanwege gebrek aan middelen (noot 2). In parallelle tred loopt ook de levensduur van corporate organisaties terug. In de S&P500 is die gemiddeld nog maar 18 jaar ten opzichte van 25 jaar in 1980. De voorspelling is dat deze in de komende jaren alleen nog maar meer zal afnemen en zelfs de 10 jaar zal benaderen (noot 3). De kans op overleven maakt dan – gemiddeld genomen – niet meer uit.

Inmiddels hebben genoemde ontwrichters zich ontwikkeld tot wereldwijde organisaties waardoor de valkuilen van corporates op de loer liggen. Booking.com (opgericht in 1996) en Takeaway.com (in 2000) stammen al uit de periode van de “internetbubble” die in voorjaar van 2000 klapte. Recenter zijn Ayden (2006), AirBnB (2008) en Uber (2009), maar toch ook al 10 jaar operationeel. De bakens moeten voortdurend worden verzet. Immers, in iedere markt is de vraag niet of, maar wanneer een nieuw business model het bestaande gaat ontwrichten. Voor corporates is het de uitdaging om op tijd de situatie te duiden, aan de slag te gaan en liefst zelf te ontwrichten. Voor start-ups is het van belang om voldoende geld op te halen om de propositie op te schalen en tot volwassenheid te brengen. Wie daar het beste in blijft slagen heeft de grootste kans om langdurig te overleven en bovengemiddelde rendementen te behalen.

Noten:
(1) Artikel “Disruptie een illusie?”, zie https://deveranderstrateeg.nl/publicaties/disruptie-een-illusie/
(2) Financieel Dagblad 26 september 2018, zie https://fd.nl/ondernemen/1271718/algoritme-wbssp-voorspelt-de-dood-van-een-start-up).
(3) Emerce, 2013, zie https://www.emerce.nl/opinie/bedrijven-gaan-eerder-dood-sanoma-dus